Το οικοδομικό χρονικό του Ιερού Ναού Αγίου Στεφάνου Αρναίας στην Χαλκιδική

Το οικοδομικό χρονικό του Ιερού Ναού Αγίου Στεφάνου Αρναίας στην Χαλκιδική

 

Ο ναός του Αγίου Στεφάνου στην Αρναία της ορεινής Χαλκιδικής, μητροπολιτικός ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου 2005. Από την καταστροφική μανία της φωτιάς απέμειναν ελάχιστα στοιχεία του οικοδομήματος και του εκκλησιαστικού εξοπλισμού (Βλ. Βιογραφικό, Β8). Αμέσως μετά την πυρκαγιά η Αρχαιολογική Υπηρεσία με επικεφαλής τον γράφοντα άρχισε το έργο της περισυλλογής των στοιχείων που είχαν διασωθεί, προκειμένου να αρχίσει και η μελέτη αποκατάστασης, δεδομένου ότι εκεί εκτελούνταν μέχρι τότε όλες οι Ακολουθίες της Ιεράς Μητροπόλεως. 

Το έργο της αποκατάστασης ήταν μεγάλης διάρκειας. Ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στην Ιερά Μητρόπολη τον Σεπτέμβριο του 2010, οπότε και τελέστηκαν και τα εγκαίνια, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.  Ιερωνύμου. 

Κατά την μακρά περίοδο της εξέλιξής του έργου της αποκατάστασης του ναού που είχε καταστραφεί από την φωτιά, εξελίχθηκαν διάφορες φάσεις, από τις οποίες και προέκυψε το τελικό αποτέλεσμα που είναι σήμερα ορατό από τον προσκυνητή και τον επισκέπτη του Μνημείου του Αγίου Στεφάνου στην Αρναία.

Εδώ παρουσιάζονται αποσπάσματα από την εργασία που ετοιμάζεται να δημοσιευτεί από τον γράφοντα, προκειμένου το σύνολο του έργου και οι αρχαιολογικές – και όχι μόνον – ανακαλύψεις να γίνουν γνωστές στους ενδιαφερομένους για την ιστορία και τα Αρχαία Μνημεία της Μακεδονικής γης, ξεκινώντας από το έγγραφο – πρόσκληση του μακαριστού τοπικού Μητροπολίτη Νικοδήμου, ο οποίος και εκτίμησε το έργο του γράφοντος με ζωηρά χρώματα και συναισθήματα.  Το έγγραφο αυτό απευθύνθηκε στον τότε Υπουργό Πολιτισμού και κοινοποιήθηκε  στον γράφοντα. Δημοσιεύεται εδώ εκ του αρχείου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων).

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΤΕΦΑΝΟ ΑΡΝΑΙΑΣ

Από το πληροφοριακό υλικό που παρουσιάστηκε κατά καιρούς κατά την περίοδο της ανασκαφικής έρευνας στον Άγιο Στέφανο Αρναίας (2005-2010), παρουσιάζεται εδώ το πληροφοριακό δίπτυχο που τυπώθηκε τον Ιούνιο του 2010, και περιλαμβάνει όλες τις μέχρι τότε πληροφορίες για το εύρημα που αποκαλύψθηκε ανασκαφικά από την Αρχαιολογική Υπηρεσία (10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) -με την ευθύνη και την διεύθυνση του γράφοντος – κάτω από τον υφιστάμενο ναό του 1812.

Το Εικονογραφικό Πρόγραμμα των Τοιχογραφιών στις Τράπεζες των Μονών του Αγίου Όρους

Το αντικείμενο και το περιεχόμενο της εργασίας αυτής ξεκίνησε να συγκεντρώνεται και να ταξινομείται το 1977, στα πλαίσια και τις δυνατότητες που υπήρχαν τότε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Είκοσι χρόνια αργότερα, το έτος 1997 κατατέθηκε και εγκρίθηκε ως Διδακτορική Διατριβή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, και σήμερα κρίνεται σκόπιμο να παραδοθεί στην μορφή που είχε ως Διδακτορική Διατριβή, προκειμένου συνάδελφοι αλλά και όλοι οι ενδιαφερόμενοι για την εικονογραφία αλλά και την ιστορία και αρχαιολογία των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους να έχουν πρόσβαση στο αρχαιολογικό υλικό που περιλαμβάνεται στην Διατριβή αυτή.

Η προσέγγιση και η συγκέντρωση του αρχαιολογικού υλικού που αφορά την εικονογραφία των μοναστηριακών τραπεζών του Αγίου Όρους – σχεδόν χίλια τετρακόσια (1400) εικονογραφικά θέματα – δεν ήταν εύκολη υπόθεση, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες της εποχής εκείνης. Ωστόσο, χάρη στο ενδιαφέρον, την έγκριση, την προθυμία και την συνεργασία των Πατέρων του Αγίου Όρους τελικά συγκεντρώθηκε όλο το υπάρχον εκεί εικονογραφικό υλικό σε φωτογραφίες και κείμενα χωρίς καμία εξαίρεση, ταξινομήθηκε και μελετήθηκε στο περιθώριο του υπηρεσιακού έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Αγίου Όρους και Χαλκιδικής, στην οποία υπηρέτησα για τριάντα πέντε συναπτά έτη. 

Η συνήθης πολυτελής έκδοση των Διδακτορικών Διατριβών που παραδοσιακά επικρατεί μεταξύ των Αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μέσω των εκδόσεων του οικείου Υπουργείου, δεν κατέστη δυνατή λόγω φόρτου υπηρεσιακού έργου του γράφοντος, αλλά και άλλων εξωγενών παραγόντων που δεν κρίνεται σκόπιμο να αναλυθούν. Σε κάθε περίπτωση, το αρχαιολογικό υλικό για τις τοιχογραφίες που διακοσμούν τα εξέχοντα αυτά μνημεία των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους και περιλαμβάνεται στην παρούσα εργασία είναι πλήρες για κάθε μελετητή που επιθυμεί να εγκύψει στην ιστορία και στο περιεχόμενο των μοναδικών αυτών μνημείων του Άθω. 

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στην μελέτη αυτή προέρχονται από τις επί τόπου λήψεις του συγγραφέα και δεν θίγονται τεχνοτροπικά ζητήματα κάθε καλλιτέχνη. Η αρχιτεκτονική αποτύπωση των εικονογραφικών θεμάτων μέσα στους χώρους και τους διαθέσιμους τοίχους των Τραπεζών έγινε κυρίως από τον γράφοντα. Όσα είναι δάνεια, σημειώνονται κατά περίπτωση. Μέσω των ευρετηρίων που βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου είναι δυνατή η προσέγγιση όλων των εικονογραφικών θεμάτων που περιλαμβάνονται στην εργασία αυτή, καθώς και των μνημείων που τα φιλοξενούν.

Η διδακτορική εργασία σε ηλεκτρονική μορφή

Η ψηφιοποίηση των σελίδων έγινε από τον Κωνσταντίνο Κοκκάλη στα πλαίσια του υπηρεσιακού του έργου. Αν σας ενδιαφέρει η διατριβή κάντε εγγραφή στις ενημερώσεις και θα σας αποσταλεί ηλεκτρονικά στο email που θα δηλώσετε.